Φωτοευαισθησία απο Φαρμακευτική Αγωγή: Πώς την αντιμετωπίζω;

Τι είναι η φωτοευαισθησία;

Η φωτοευαισθησία είναι η αυξημένη ευαισθησία του δέρματος στην ηλιακή ακτινοβολία, η οποία προκαλεί αντιδράσεις όπως ερεθισμούς, εξανθήματα, κνησμό, και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ακόμη και δερματικές παθήσεις. Αυτή η αντίδραση μπορεί να προκληθεί από συγκεκριμένα συστατικά που υπάρχουν σε φαρμακευτικά προϊόντα ή και καλλυντικά.

Φωτοευαισθησία από φαρμακευτική αγωγή 

Οι βλάβες αυτές συχνά μοιάζουν με ήπιο έως σοβαρό ηλιακό έγκαυμα ή με δερματίτιδα εξ επαφής. Η φωτοευαισθησία αυτή οφείλεται σε συγκεκριμένα συστατικά που περνούν από τα φάρμακα στην συστηματική κυκλοφορία και τελικά φτάνουν στο δέρμα ή που εφαρμόζονται απευθείας σε αυτό. Αυτά αλληλεπιδρούν με την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου και προκαλείται χημική αντίδραση η οποία επηρεάζει τον δερματικό φραγμό και τον καθιστά πιο ευαίσθητο και επιρρεπή στο ηλιακό έγκαυμα.  

Η φωτοευασθησία από φάρμακα χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: 

Α) Φωτοτοξικότητα: το φάρμακο ενεργοποιείται με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας. Εδώ οι βλάβες μοιάζουν με ηλιακό έγκαυμα (ερυθρότητα, κνησμός, φυσαλίδες, οίδημα),  εμφανίζονται εντός της ημέρας από την έκθεση στον ήλιο και περιορίζονται μόνο στα σημεία της έκθεσης. Η αντίδραση είναι δοσοεξαρτώμενη και ακολουθείται από υπερμελάγχρωση,  ξεφλούδισμα και φλύκταινες, τα οποία υποχωρούν με τη διακοπή του φαρμάκου. 

Β) Φωτοαλλεργία: αποτελεί ανοσολογική αντίδραση υπερευαισθησίας στην υπεριώδη ακτινοβολία. Αφορά μόνο το 1-2% του πληθυσμού που λαμβάνει αγωγή για περισσότερο από τρεις μήνες. Εδώ οι βλάβες είναι πιο σπάνιες, μοιάζουν με δερματίτιδα εξ επαφής και επεκτείνονται και στις γύρω περιοχές.  Εμφανίζονται έως και 3 ημέρες μετά τη λήψη του φαρμάκου, δεν είναι δοσοεξαρτώμενες ούτε και σταματούν μετά τη διακοπή του.  Εκδηλώνονται με εξάνθημα, φλύκταινες, ερύθημα, οίδημα και βλάβες με διαφυγή υγρού.

Ποια φάρμακα προκαλούν φωτοτοξικότητα;

• Αντιβιοτικά: τετρακυκλίνες, δοξυκυκλίνες, κινολόνες, σουλφοναμίδες 
• Αντικαταθλιπτικά: τρικυκλικά αντικαταθληπτικά
• Αγχολυτικά: αλπραζολάμη, χλωροδιαζεποξείδη 
• Αντιψυχωσικά: φαινοθειαζίνες, θειοξανθένια 
• Αντιλιπιδαιμικά: στατίνες 
• Αντιμυκητιασικά: ιτρακοναζόλη, τερβιναφίνη 
• Αντιδιαβητικά: σουλφονυλουρίες 
• Ανθελονοσιακά: χλωροκινίνη, κινίνη 
• Χημειοθεραπευτικά: μεθοτρεξάτη, φθοριοουρακίλη 
• Διουρητικά: φουροσεμίδη, υδροχλωροθειαζίδη 
• Κατά της ακμής: ρετινοειδή (πχ ισοτρετινοϊνη) 
• Παυσίπονα: μη στεροειδή και αντιφλεγμονώδη (κετοπροφαίνη, πιροξικάμη) 
• Δερματικά σκευάσματα: αντισηπτικά (πχ χλωρεξιδίνη), κορτιζονούχα 
• Καρδιολογικά: εναλαπρίλη, διλτιαζέμη, κινιδίνη 
• Ορμονικά: αντισυλληπτικά

Για να αντιστοιχίσετε τα συστατικά με τις εμπορικές ονομασίες φαρμάκων, μπείτε εδώ!

Πρόληψη και αντιμετώπιση φωτοευαισθησίας 

1) Ενημέρωση από Δερματολόγο: Οφείλουμε να ενημερωθούμε για πιθανές ανεπιθύμητες αντιδράσεις υπεραισθησίας στην ηλιακή ακτινοβολία, όταν ξεκινάμε μια φαρμακευτική αγωγή. Συμβουλεύομαστε τον δερματολόγο ή τον φαρμακοποιό μας. 

2) Διακοπή, αλλαγή δοσολογικού σχήματος ή αντικατάσταση φαρμάκου: Μπορεί να γίνει λήψη της αγωγής βραδινές ώρες, ή να αντικαταστήσουμε ή να διακόψουμε την φαρμακευτική αγωγή σε περίπτωση οξείας φωτοευαισθησίας (πυρετός, ρίγη, ναυτία, πονοκέφαλος,  αδυναμία), πάντα κατόπιν σύμφωνης γνώμης του γιατρού μας.  

3) Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο: Αποφεύγουμε την ηλιακή έκθεση τις ώρες αιχμής (12μμ-5μμ) και φοράμε προστατυετικά ρούχα. Σημαντική είναι η αποφυγή της έκθεσης έως την πλήρη ανάρρωση της πάσχουσας περιοχής. 

4) Φαρμακευτική αγωγή: Αναλόγως τη βαρύτητα που είχε η φωτοευαισθησία που εκδηλώσαμε, μπορεί να χρειασθούμε φαρμακευτική αγωγή. Μπορούμε να εφαρμόσουμε τοπικά ή συστηματικά κορτικοστεροειδή για μείωση των συμπτωμάτων φωτοευαισθησίας, πάντα σε συννενόηση με τον δερματολόγο μας.

Η σημασία της χρήσης αντηλιακών προϊόντων

Η χρήση αντηλιακών προϊόντων με υψηλό δείκτη SPF είναι ιδιαίτερα σημαντική στις περιπτώσεις φωτοευαισθησίας, καθώς προσφέουν προστασία στο δέρμα μας και μειώνουν τον κίνδυνο ανεπιθύμητων επιπτώσεων που μπορεί να προκαλέσει η ηλιακή ακτινοβολία.

Εάν έχουμε μια αντίδραση φωτοευαισθησίας λόγω φαρμάκων ή μιας ιατρικής κατάστασης, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι η εφαρμογή αντηλιακού προϊόντος ευρέως φάσματος (που προστατεύει δηλαδή από την UVA και την UVB ακτινοβολία) με υψηλό δείκτη SPF είναι άκρως απαραίτητη. Δεν ξεχνάμε να το εφαρμόζουμε μισή ώρα πριν εκτεθούμε στην ηλιακή ακτινοβολία και να το ανανενώνουμε κάθε 1-2 ώρες.

Συμπέρασμα: Σε κάθε περίπτωση πρέπει να συμβουλευτούμε τον δερματολόγο και τον θεράποντα γιατρό μας. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να διακόψουμε μόνοι μας την φαρμακευτική αγωγή σας, επειδή νομίζουμε ότι το δερματικό πρόβλημά μας οφείλεται σε φωτοευαισθησία από τα φάρμακα. Αυτό που μπορούμε όμως να κάνουμε είναι να αποφύγουμε την περαιτέρω έκθεση στον ήλιο και να χρησιμοποιούμε αντηλιακό ευρέως φάσματος και με υψηλό δείκτη SPF.