Συντακτική ομάδα του heals, 29-11-2024 Όλοι οι συγγραφείς

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου: Πώς επηρεάζει το άγχος την υγεία του εντέρου

Το έντερό μας, ένα δεύτερο μυαλό; Ίσως όχι και τόσο υπερβολή. Η σχέση μεταξύ εγκεφάλου και εντέρου είναι πιο στενή από όσο νομίζουμε. Και όταν το άγχος χτυπάει την πόρτα μας, το πρώτο όργανο που επηρεάζεται έντονα είναι το έντερο. Ας μάθουμε για το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) και πώς το άγχος μπορεί να μετατρέψει αυτή την κατάσταση σε μια πραγματική πρόκληση για την καθημερινότητά μας.

Πίνακας Περιεχομένων

1. Τι είναι το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου
2. Κατηγορίες IBS
3. Άγχος και Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου
4. IBS και Διατροφή
5. Θεραπευτική Αντιμετώπιση και Φυσικές θεραπείες
6. Συμπέρασμα

Τι είναι το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (Irritable Bowel Syndrome ‒ IBS) είναι μια κοινή γαστρεντερική διαταραχή που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Περίπου 1 στους 7 ανθρώπους υποφέρει από το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Η διαταραχή είναι πιο συχνή στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άντρες και συνήθως ξεκινά στην αρχή της ενήλικης ζωής.

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, γνωστό και ως σπαστική κολίτιδα, είναι μία χρόνια διαταραχή του πεπτικού συστήματος που επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου χωρίς να προκαλεί δομικές ή οργανικές αλλοιώσεις. Είναι ουσιαστικά μία διαταραχή του συντονισμού του νευρομυικού συστήματος του παχέος εντέρου που οδηγεί σε απώλεια των ρυθμικών και συγχρονισμένων συσπάσεων που είναι απαραίτητες για την φυσιολογική προώθηση του εντερικού περιεχομένου, την επαναφορά υγρών και την πέψη της κυτταρίνης. Χαρακτηριστικό της νόσου είναι η απουσία φλεγμονής που την διαχωρίζει από καταστάσεις όπως είναι η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD), η Ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn και δε σχετίζεται με άλλες εντερικές παθήσεις. Το IBS δεν προκαλεί βλάβη στους ιστούς του γαστρεντερικού σωλήνα, ούτε αυξάνει τον κίνδυνο για πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου.

Κατηγορίες IBS

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου μπορεί να ταξινομηθεί σε τέσσερις υποκατηγορίες ανάλογα των συμπτωμάτων που εμφανίζονται.

IBS-D: Κύριο σύμπτωμα είναι η διάρροια και οι κοιλιακή δυσφορία (Πάνω από το 25% των κοπράνων είναι μαλακά).
IBS-C: Κύριο σύμπτωμα η δυσκοιλιότητα και οι κοιλιακή δυσφορία (Πάνω από τις 25% των κοπράνων είναι με δυσκοιλιότητα).
IBS-M: Εναλλαγή μεταξύ διάρροιας και δυσκοιλιότητας και κοιλιακή δυσφορία.
IBS-U: Απροσδιόριστο IBS, τα κόπρανα ποικίλλουν. Τα αίτια δεν είναι πλήρως κατανοητά, αλλά πιθανοί παράγοντες περιλαμβάνουν διαταραχές της κινητικότητας εντέρου, υπερευαισθησία στο έντερο, δυσλειτουργία άξονα εντέρου - εγκεφάλου, stress και ψυχολογικοί παράγοντες και διαταραχές της μικροβιολογικής χλωρίδας του εντέρου.

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου περιλαμβάνει κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:

➢ Πόνος στο στομάχι ψηλά και κράμπες, συχνά αμέσως μετά το φαγητό

➢ Πόνος αριστερά στην κοιλιά ψηλά

➢ Πόνος αριστερά κάτω από τα πλευρά

➢ Πόνος χαμηλά στην κοιλιά δεξιά

➢ Πόνος στη μέση

➢ Διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή εναλλαγές μεταξύ τους

➢ Φούσκωμα ή μετεωρισμό

➢ Αέρια (αποβολή αερίων από το ορθό)

➢ Αίσθημα ταχείας πλήρωσης του στομάχου

➢ Ναυτία

➢ Βλέννα στα κόπρανα

Άγχος και Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου

Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS) συνδέεται στενά με το άγχος λόγω της σχέσης μεταξύ του εγκεφάλου και του εντέρου, η οποία είναι γνωστή ως άξονας εγκεφάλου-εντέρου (gut-brain axis). Αυτή η αμφίδρομη επικοινωνία επηρεάζει τόσο τη λειτουργία του εντέρου όσο και την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου.

Το άγχος μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία των νευρικών απολήξεων στο έντερο, προκαλώντας πόνο ή δυσφορία. Το stress επηρεάζει τις συσπάσεις του εντέρου, οδηγώντας είτε σε διάρροια είτε σε δυσκοιλιότητα. Το χρόνιο άγχος μπορεί να προκαλέσει φλεγμονώδη αντίδραση και να επηρεάσει τη φυσιολογική ισορροπία των βακτηρίων στο έντερο.

Η σύνδεση εγκεφάλου-εντέρου είναι μια αμφίδρομη επικοινωνία που επηρεάζεται σημαντικά από νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη, η οποία ρυθμίζει τόσο τη διάθεση όσο και τη λειτουργία του εντέρου. Το έντερο περιέχει περίπου το 90% της σεροτονίνης του σώματος.

Το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, ενεργοποιώντας την αντίδραση "μάχης ή φυγής", επηρεάζει την πέψη και την κινητικότητα του εντέρου σε καταστάσεις άγχους. Επιπλέον, το στρες αυξάνει φλεγμονώδεις παράγοντες, διαταράσσοντας τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου. Το στρες μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα κορτιζόλης και κυτοκινών που διαταράσσουν τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα άτομα με IBS συχνά να βιώνουν επιδείνωση των συμπτωμάτων τους σε περιόδους έντονου στρες και συχνά διαγιγνώσκονται με ψυχολογικά προβλήματα όπως αγχώδεις διαταραχές ή κατάθλιψη. Επιπλέον, το στρες στην παιδική ηλικία όπως τραυματικά γεγονότα, αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη IBS.

IBS και Διατροφή

Για την εμφάνιση των συμπτωμάτων του συνδρόμου «ενοχοποιούνται» διαφορετικές τροφές για κάθε άτομο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες τροφές οι οποίες φαίνεται ότι επηρεάζουν την πλειονότητα των πασχόντων. Αυτές είναι :

➢ τα λιπαρά τρόφιμα
➢ η καφεΐνη
➢ το αλκοόλ
➢ τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες ( κρεμμύδια και κάποια άλλα λαχανικά, φρούτα)
➢ το γάλα και ορισμένα γαλακτοκομικά τρόφιμα
➢ τα μπαχαρικά
➢ τα φασόλια
➢ τρόφιμα που περιέχουν σορβιτόλη, μαννιτόλη ή ξυλιτόλη
➢ ορισμένες τροφές με υδατάνθρακες (FODMAP)

FODMAP είναι το ακρωνύμιο των λέξεων ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες που περιγράφει τους ανεπαρκώς απορροφούμενους υδατάνθρακες βραχείας αλύσου που μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική συσσώρευση υγρών και αερίων. Το αποτέλεσμα είναι φούσκωμα, μετεωρισμός, κοιλιακό άλγος και διαταραχές του γαστρεντερικού.

Αν πάσχουμε απο IBS, μπορούμε να ακολουθούμε τις εξής οδηγίες :

Καταγραφή τροφίμων: Κρατάμε ένα ημερολόγιο διατροφής για να εντοπίσουμε τροφές που προκαλούν συμπτώματα.
Μικρά και συχνά γεύματα: Αποφεύγουμε τα μεγάλα γεύματα που μπορεί να επιβαρύνουν το πεπτικό σύστημα.
Αργή Μάσηση: Μειώνει την κατάποση αέρα και τον μετεωρισμό.
Αποκλεισμός: Αποφεύγουμε τρόφιμα υψηλά σε FODMAPs και μειώνουμε λιπαρά και επεξεργασμένα τρόφιμα.
Επανεισαγωγή: Γίνεται σταδιακή εισαγωγή των τροφίμων που αποκλείστηκαν για να εντοπιστούν οι ευαισθησίες. Επειδή τα συμπτώματα του IBS ποικίλλουν μεταξύ των ατόμων με την πάθηση, η διατροφή πρέπει να είναι εξατομικευμένη, ανάλογα με την ανοχή και τα συμπτώματα.

Τρόφιμα με Χαμηλή Περιεκτικότητα σε FODMAP's
Κατηγορία	Τρόφιμα
Φρούτα	Μπανάνα, πορτοκάλι, φράουλες
Λαχανικά	Καρότα, ντομάτες, κολοκυθάκια
Πρωτεΐνες	Κοτόπουλο, ψάρι, αυγά
Γαλακτοκομικά	Χωρίς λακτόζη ή φυτικά (π.χ., γάλα αμυγδάλου)
Δημητριακά	Ρύζι, βρώμη, ψωμί χωρίς γλουτένη

Θεραπευτική Αντιμετώπιση και Φυσικές θεραπείες

Η θεραπεία του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS) είναι εξατομικευμένη, καθώς η αιτία και τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Ο στόχος είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων και η βελτίωση της ποιότητας ζωής, καθώς δεν υπάρχει θεραπευτική αγωγή για την αντιμετώπιση της νόσου.

Φαρμακευτική αγωγή: Η επιλογή φαρμάκων εξαρτάται από τα κυρίαρχα συμπτώματα:

Για πόνο και σπασμούς:

Αντισπασμωδικά: Όπως Οτιλόνιο ( Doralin), Μεμπεβερίνη ( Duspatalin), Τριμεμπουτίνη ( Ibutin)
Χαμηλές δόσεις αντικαταθλιπτικών (τρικυκλικά ή SSRI): Βελτιώνουν τον έλεγχο του πόνου και μειώνουν την υπερευαισθησία του εντέρου.

Για διάρροια (IBS-D):

Λοπεραμίδη: Βοηθά στη μείωση της διάρροιας (Imodium)
Ριφαξιμίνη: Ένα μη απορροφήσιμο αντιβιοτικό για τη μείωση της βακτηριακής υπερανάπτυξης (Rifacol)

Για δυσκοιλιότητα (IBS-C):

Ωσμωτικά καθαρτικά: Όπως η πολυαιθυλενογλυκόλη (PEG), μακρογόλη ( Tanilas, Fortrans)

Για φούσκωμα και αέρια:

Σιμεθικόνη: Βοηθά στη μείωση των αερίων.
Προβιοτικά: Συμβάλλουν στη βελτίωση της εντερικής χλωρίδας.

Συμπληρώματα και φυσικές θεραπείες

Τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμη προσθήκη στη διαχείριση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS), ειδικά όταν επιλέγονται με βάση τα κυρίαρχα συμπτώματα (δυσκοιλιότητα, διάρροια, φούσκωμα ή πόνο).

Προβιοτικά: Τα προβιοτικά, ωφέλιμα βακτήρια για το έντερο, μπορούν να ανακουφίσουν συμπτώματα όπως φούσκωμα, αέρια, διάρροια ή δυσκοιλιότητα, που συχνά σχετίζονται με το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS). Στελέχη όπως το Bifidobacterium infantis μειώνουν φούσκωμα και φλεγμονή, ενώ το Lactobacillus acidophilus βελτιώνει τη διάρροια. Το Saccharomyces boulardii, μια ζύμη, είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό για τη διάρροια. Για να παρατηρηθούν αποτελέσματα από τη χρήση προβιοτικών, συνήθως χρειάζονται 2-4 εβδομάδες.

Ψύλλιο (Psyllium husk): Το ψύλλιο είναι διαλυτή φυτική ίνα που βοηθά στη ρύθμιση της εντερικής λειτουργίας, βελτιώνοντας τη συνοχή των κοπράνων και ανακουφίζοντας τόσο από τη δυσκοιλιότητα όσο και από τη διάρροια που συχνά συνοδεύουν το ΣΕΕ. Για να αποφευχθεί το φούσκωμα, συνιστάται σταδιακή αύξηση της δόσης του ψυλλίου, ξεκινώντας από μικρές ποσότητες.

Βουτυρικό οξύ (Butyrate): Το βουτυρικό οξύ είναι λιπαρό οξύ που προάγει την υγεία του εντέρου, ενισχύοντας τη λειτουργία του βλεννογόνου και μειώνοντας τη φλεγμονή. Ενδείκνυται για διάρροια ή εναλλαγή διάρροιας-δυσκοιλιότητας (IBSM). Αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας για τα κύτταρα του παχέος εντέρου (κολονοκύτταρα), διεγείρει την παραγωγή βλέννας, τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την απόπτωση και ευνοεί την επούλωση των αλλοιώσεων.

Συμμετέχει σε ανοσορυθμιστικές και αντιφλεγμονώδεις διαδικασίες, βοηθά το προβιοτικό μείγμα να ενωθεί με τον εντερικό επιθηλιακό ιστό ενισχύοντας τον αποικισμό και συμβάλλει στην απορρόφηση του νερού και των ηλεκτρολυτών. Επίσης, συμμετέχει στη μείωση του εντερικού pH δημιουργώντας ένα δυσμενές περιβάλλον για την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων. Βελτιώνει συμπτώματα, όπως διάρροια, κοιλιακό άλγος, αίσθημα δυσφορίας.

Πρεβιοτικά - FOS: Οι φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες (FOS), αποτελούν μια μορφή ευδιάλυτων υδατανθράκων, που συναντώνται σε πολλά λαχανικά. Όταν λαμβάνονται από του στόματος απορροφούνται μόνο εν μέρει, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό τους χρησιμοποιείται σαν θρεπτικό υπόστρωμα για την ανάπτυξη της φυσιολογικής βακτηριακής χλωρίδα του εντέρου. Ενδείκνυνται για δυσκοιλιότητα ή εναλλαγή διάρροιας-δυσκοιλιότητας (IBS-M). Συνήθως συγχορηγούνται με προβιοτικά για την καλύτερη ανάπτυξη των βακτηρίων στο έντερο.

Βότανα: Ορισμένα βότανα ανακουφίζουν από τα συμπτώματα του IBS, όπως :

Έλαιο Μέντας: Το αιθέριο έλαιο μέντας έχει αντισπασμωδικές ιδιότητες που χαλαρώνουν τους λείους μυς του εντέρου.
Τζίντζερ: Βελτιώνει την πέψη και μειώνει τα αέρια.
Αλόη Βέρα: Δημιουργεί προστατευτική μεμβράνη στο βλεννογόνο. Είναι πλούσια σε πολυσακχαρίτες με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
Αλθαία: Δημιουργεί βιοσυγκολλητική στοιβάδα στον επιθηλιακό ιστό. Με μαλακτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες, πλούσια με πολυσακχαρίτες.
Χαμομήλι: Καταπραϋντική και σπασμολυτική δράση. Πλούσιο σε φλαβονοειδή, έχει καταπραϋντικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Συμπέρασμα

Τα συμπτώματα του IBS, όπως ο πόνος στο στομάχι, η διάρροια, η δυσκοιλιότητα και τα αέρια, είναι ενοχλητικά και επίπονα και μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του πάσχοντος. Αλλά το IBS είναι διαχειρίσιμο. Μπορούμε να βελτιώσουμε τα συμπτώματα με αλλαγές στη διατροφή μας, κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και πληθώρα συμπληρωματικών θεραπειών.