Στρεπτόκοκκος στα παιδιά: Συμπτώματα, Πρόληψη και τι πρέπει να προσέξουμε!

Τι είναι ο στρεπτόκοκκος;

Ο στρεπτόκοκκος είναι ένα γένος βακτηρίων με σχήμα σφαιριδίων που ομαδοποιούνται σε αλυσίδες. Τα βακτήρια αυτά είναι θετικά κατά Gram, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν ένα παχύρρευστο στρώμα κυτταρικού τοιχώματος που τα κάνει ευαίσθητα σε ορισμένα αντιβιοτικά. Ο στρεπτόκοκκος βρίσκεται φυσιολογικά στο δέρμα και το στόμα του ανθρώπου, αλλά μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις, όταν εισέλθει στον οργανισμό μέσω ενός τραύματος ή μιας λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. 

Υπάρχουν πάνω από 50 διαφορετικά είδη στρεπτόκοκκου, τα οποία ταξινομούνται σε ομάδες ανάλογα με τα αντιγόνα τους. Οι πιο σημαντικοί τύποι στρεπτόκοκκου για τον άνθρωπο είναι οι εξής:

• Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α (Streptococcus pyogenes) είναι ο πιο κοινός τύπος στρεπτόκοκκου που προκαλεί λοιμώξεις στον άνθρωπο. Είναι υπεύθυνος μεταξύ άλλων για λοιμώξεις όπως φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα, οστρακιά, μολυσματικό κηρίο (βακτηριακή λοίμωξη της επιφάνειας του δέρματος), ενδοκαρδίτιδα και κυτταρίτιδα, δηλαδή φλεγμονή της επιδερμίδας και του υποδόριου λίπους.

• Ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Β (Streptococcus agalactiae) O β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Β (GBS) είναι ένας τύπος βακτηρίου που βρίσκεται φυσικά στην πεπτική και αναπαραγωγική οδό τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. 

• Ο πνευμονικός στρεπτόκοκκος (Streptococcus pneumoniae) είναι ένα θετικό κατά Gram βακτήριο που μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα αναπνευστικών λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένης της πνευμονίας.

• Ο στρεπτόκοκκος μιούτανς (Streptococcus mutans) είναι ένα Gram-θετικό, αερόβιο βακτήριο που βρίσκεται στο στόμα της πλειοψηφίας των ενηλίκων και των παιδιών. Είναι ένας από τους κύριους παράγοντες που συμβάλλουν στην τερηδόνα.

Πως μεταδίδεται;

Ο στρεπτόκοκκος μεταδίδεται κυρίως μέσω της επαφής με σταγονίδια από το στόμα ή τη μύτη ενός μολυσμένου ατόμου. Αυτά τα σταγονίδια μπορούν να αναπτυχθούν όταν το μολυσμένο άτομο μιλάει, βήχει ή φτερνίζεται. Επίσης, μπορεί να μεταδοθεί μέσω της επαφής με μολυσμένες επιφάνειες ή αντικείμενα. Τα βακτήρια μπορούν να επιβιώσουν σε επιφάνειες για αρκετές ώρες. 

O στρεπτόκοκκος της ομάδας Α, πέρα από τα παραπάνω, μπορεί να μεταδοθεί και μέσω της επαφής με τις μολυσμένες δερματικές βλάβες των ασθενών αλλά και από υγιείς φορείς του βακτηρίου (αν και δεν είναι τόσο σύνηθες). 

Τα συμπτώματα

Τα συμπτώματα των λοιμώξεων από στρεπτόκοκκο ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο του. Μερικά όμως από αυτά που πρέπει να μας κινητοποιήσουν να αναζητήσουμε διάγνωση και θεραπεία είναι τα εξής: 

• Πονόλαιμος που ξεκινά συνήθως απότομα
• Πυρετός
• Δυσκαταποσία
• Μικρές κόκκινες κηλίδες στην περιοχή στο πίσω μέρος της οροφής του στόματος (στην μαλακή, ή στην σκληρή υπερώα)
• Κόκκινες αμυγδαλες, τις περισσότερες φορές με πύον
• Πονοκέφαλος
• Πρησμένοι λεμφαδένες
• Ρίγη
• Μυϊκοί πόνοι
• Ναυτία ή έμετος (κυρίως στα μικρά παιδιά)

*heals did you know: Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις ο στρεπτόκοκκος μπορεί να προκαλέσει διεισδυτική νόσο στον άνθρωπο (iGAS-invasive Group A Streptococcus), μια σοβαρή και απειλητική για τη ζωή λοίμωξη. 

Πώς γίνεται διάγνωση στρεπτόκοκκου του λαιμού;

Η διάγνωση του στρεπτόκοκκου του λαιμού μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:

• Strep-test: Είναι ένα γρήγορο και απλό τεστ που χρησιμοποιείται για τη ανίχνευση του αντιγόνου του στρεπτόκοκκου στο φάρυγγα. Το τεστ αυτό πραγματοποιείται είτε στο σπίτι είτε από έναν επαγγελματία υγείας, μέσω της συλλογής επιχρίσματος από το πίσω μέρος του λαιμού με μια μπατονέτα. Το αποτέλεσμα του τεστ είναι διαθέσιμο σε περίπου 10 λεπτά.

• Καλλιέργεια φαρυγγικοαμυγδαλικού επιχρίσματος: Είναι ένα πιο ακριβές τεστ που χρησιμοποιείται για την ταυτοποίηση του στρεπτόκοκκου και τον προσδιορισμό της ευαισθησίας του στα αντιβιοτικά. Το τεστ αυτό πραγματοποιείται με τον ίδιο τρόπο όπως το strep-test, αλλά το επίχρισμα καλλιεργείται σε ένα υγρό για 24-48 ώρες. Το αποτέλεσμα του τεστ είναι διαθέσιμο σε 2-3 ημέρες.

Ο γιατρός θα επιλέξει το κατάλληλο τεστ για τη διάγνωση του στρεπτόκοκκου του λαιμού, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπτώματα του ασθενούς, την ηλικία του και το ιστορικό του.

Τι περιλαμβάνει η θεραπεία και τι πρέπει να προσέξουμε;

Η αντιμετώπιση του στρεπτόκοκκου είναι κυρίως υποστηρικτική. Σύμφωνα με μελέτες δεν υπάρχει εμβόλιο για προστασία ενάντια στο βακτήριο επομένως η θεραπεία  επικεντρώνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη των επιπλοκών. Μερικά από τα μέτρα που μπορούμε να λάβουμε περιλαμβάνουν:

• Αντιβιοτικά: Τα αντιβιοτικά σκοτώνουν τα βακτήρια που προκαλούν τη λοίμωξη. Η θεραπεία με αντιβιοτικά πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, συνήθως εντός 24 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων. Τα πιο κοινά αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης είναι η πενικιλίνη, η αμπικιλλίνη και η αμοξυκιλλίνη. Η διάρκεια της θεραπείας με αντιβιοτικά είναι συνήθως 10 ημέρες. 

• Επιφάνειες: Καθαρίζουμε τακτικά τις επιφάνειες που έρχονται σε επαφή τα παιδιά όπως τα παιχνίδια, τα σκεύη, τα μπιμπερό, οι λεκάνες ή οι τουαλέτες.

• Αντικείμενα: Αποφεύγουμε την κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων, όπως πιάτα, ποτήρια, μαχαιροπήρουνα, πετσέτες, οδοντόβουρτσες ή ρούχα.

• Επαφή: Περιορισμός των ατόμων που νοσούν σε κατ’ οίκον νοσηλεία, τουλάχιστον για ένα εικοσιτετράωρο μετά την έναρξη της αντιβιοτικής τους αγωγής.

• Ενυδάτωση: Καταναλώνουμε αρκετά υγρά (νερό, χυμούς φρούτων, τσάι) για να αποφύγουμε την αφυδάτωση, ιδιαίτερα αν έχουμε πυρετό.

• Αναλγητικά: Τα αναλγητικά, όπως η ιβουπροφαίνη και η παρακεταμόλη, μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση από τον πόνο και τον πυρετό.

• Τροφές: Προτιμούμε μαλακά τρόφιμα που δεν ερεθίζουν το στόμα, όπως σούπες, γιαούρτι, παγωτό ή ζελέ. Αποφεύγουμε σε κάθε περίπτωση ξινά, πικάντικα ή αλμυρά τρόφιμα και αναψυκτικά.

• Παστίλιες: Οι παστίλιες μαλακώνουν τον λαιμό βοηθώντας στην ανακούφιση από τον πόνο και τη φλεγμονή.

• Σιρόπι: Επιλέγουμε σιρόπια που περιέχουν φυσικά εκχυλίσματα από φυτά, όπως εχινάκεια, θυμάρι μέλι, άγριο έλατο, για να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα, να καταπολεμήσουμε τους ιούς και να ανακουφιστούμε από τον πονόλαιμο.

• Προσωπική υγιεινή: Φροντίζουμε την προσωπική μας υγιεινή, πλένοντας συχνά τα χέρια μας με σαπούνι, νερό ή με αντισηπτικά χεριών.

Προσοχή! Ύποπτα σημάδια που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης: 

• Περνούν αρκετά 24ωρα χωρίς βελτίωση των συμπτωμάτων.
• Απώλεια όρεξης.
• Παρατηρείται έντονη αφυδάτωση.
• Υψηλός πυρετος (πάνω από 38,5) ιδιαίτερα σε βρέφη κάτω των 3 μηνών.
• Το παιδί νιώθει πόνο στο στήθος και μοιάζει πιο ευέξαπτο και ευερέθιστο.