Συντακτική ομάδα του heals, 03-01-2024 Όλοι οι συγγραφείς

Κατακράτηση υγρών: Τι είναι και πως θα την αντιμετωπίσουμε;

Όλοι μας λίγο-πολύ έχουμε αναρωτηθεί γιατί μετά από μια κουραστική ημέρα τα πόδια μας είναι πρησμένα ή γιατί δε χάνουμε εύκολα βάρος παρ’ όλα τα εξαντλητικά προγράμματα γυμναστικής και δίαιτας; Οι γυναίκες μάλιστα κατά τη διάρκεια της περιόδου τους αναρωτιούνται γιατί έχουν έντονο φούσκωμα στην κοιλιά; Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οφείλεται η κατακράτηση υγρών. Στο άρθρο αυτό θα δούμε τι είναι, γιατί προκαλείται αλλά και πως θα την αντιμετωπίσουμε.

Πίνακας Περιεχομένων

1. Τι είναι η κατακράτηση υγρών;
2. Συμπτώματα
3. Αίτια κατακράτησης υγρών
4. Τρόποι αντιμετώπισης της κατακράτησης υγρών
5. Συμπέρασμα

Τι είναι η κατακράτηση υγρών;

Η κατακράτηση υγρών είναι μία ιδιαίτερα συχνή κατάσταση, κατά την οποία ο οργανισμός συσσωρεύει μεγαλύτερα από τα απαιτούμενα ποσοστά νερού και νατρίου στους ιστούς του σώματος. Αυτή η περίσσεια υγρού προκαλεί οίδημα, συνήθως στα πόδια, τους αστραγάλους, τις γάμπες, την κοιλιακή χώρα και άλλες κοιλότητες του οργανισμού. Οι κυριότερες αιτίες αυτού του φαινομένου είναι καρδιαγγειακά ή νεφρικά προβλήματα, ορμονικές αλλαγές και ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές. Ο προσδιορισμός των αιτιών και η αποδοχή των συμπτωμάτων είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική διαχείριση και, κατ’ επέκταση, τη θεραπεία της πάθησης.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της κατακράτησης υγρών είναι κυρίως τα ακόλουθα:

Αίσθημα φουσκώματος και μετεωρισμού στην κοιλιακή χώρα
Πρήξιμο στα πόδια και τους αστραγάλους
Απότομη αύξηση του σωματικού βάρους, που δεν οφείλεται σε υψηλή θερμιδική πρόσληψη
Οίδημα στο πρόσωπο
Δυσκαμψία και πόνος στις αρθρώσεις
Μειωμένη ελαστικότητα του δέρματος

Αίτια κατακράτησης υγρών

Το ανθρώπινο σώμα συνίσταται από περίπου 70% νερό, το οποίο εντοπίζεται στο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον των κυττάρων, στο αίμα και τους μυϊκούς ιστούς. Συνεπώς, το ισοζύγιο νερού, δηλαδή η ισορροπία ανάμεσα στο νερό που εισέρχεται και το νερό που αποβάλλεται από τον οργανισμό, πρέπει να διατηρείται σταθερό, ώστε να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία του σώματος. Οι παράγοντες που μπορούν να διαταράξουν το ισοζύγιο νερού είναι συνήθως οι ακόλουθοι:

Καρδιακές παθήσεις: Ένα αδύναμο καρδιαγγειακό σύστημα επηρεάζει την κυκλοφορία του αίματος, επιφέροντας δυσκολίες στην ώθηση του αίματος από τα κάτω άκρα προς την καρδιά, με αποτέλεσμα να εντοπίζονται οιδήματα ή ακόμα και κιρσοί στα πόδια και τις γάμπες. Ακόμη, η καρδιακή ανεπάρκεια μεταβάλλει την πίεση του σώματος, κάτι το οποίο ενδέχεται να προκαλέσει συσσώρευση υγρών, τόσο στα άκρα, όσο και τους πνεύμονες, και έτσι να εκδηλώνεται βήχας ή/και δύσπνοια.

Νεφρικές παθήσεις: Η λειτουργία των νεφρών αφορά στην απομάκρυνση των περιττών και επιβλαβών ουσιών από το αίμα, μέσω της διαδικασίας της διήθησης αυτού, με αποτέλεσμα την παραγωγή των ούρων. Έπειτα, οι ουσίες που έχουν απομείνει, περνούν στην κυκλοφορία του αίματος προς αξιοποίηση τους από τον οργανισμό για τις διάφορες λειτουργίες του. Η διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας (νεφρική ανεπάρκεια), μπορεί να οδηγήσει σε μη αποτελεσματική απομάκρυνση των υγρών, προκαλώντας οίδημα.

Ηπατική νόσος: Το ήπαρ συνθέτει πολλές από τις πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα, με σημαντικότερη την αλβουμίνη (λευκωματίνη). Όταν τα επίπεδα της αλβουμίνης είναι χαμηλά, το υγρό αφαιρείται από την κυκλοφορία του αίματος και δεν μπορεί να απορροφηθεί ξανά, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται στην κοιλιακή χώρα (ασκίτης), τα πόδια ή την θωρακική κοιλότητα.

Ορμονικές αλλαγές: Η ορμονική ανισορροπία που παρατηρείται κατά την έμμηνο ρύση, την εγκυμοσύνη και την εμμηνόπαυση, μπορεί να οδηγήσει σε παροδική κατακράτηση υγρών η οποία σταδιακά υποχωρεί. Αυτό συμβαίνει γιατί τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη είναι ορμόνες που ελέγχουν και ρυθμίζουν την κατανομή του υγρού στο σώμα, οπότε οποιαδήποτε διαταραχή στην ισορροπία τους προκαλεί κατακράτηση.

Λήψη φαρμάκων: Ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές, όπως η λήψη μη συνταγογραφούμενων παυσίπονων, φάρμακα για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και για τη νόσο του Parkinson, τα αντισυλληπτικά, τα αντιεπιληπτικά, η χημειοθεραπεία κ.α., ενδέχεται να προκαλέσουν κατακράτηση υγρών και αυξομειώσεις σωματικού βάρους.

Σωματική αδράνεια ή ορθοστασία για μεγάλο χρονικό διάστημα: Η σωματική δραστηριότητα βοηθά στην ομαλή κυκλοφορία του αίματος από τα αιμοφόρα αγγεία των ποδιών προς την καρδιά. Ο καθιστικός τρόπος ζωής δεν επιτρέπει αυτή την ανοδική κίνηση του αίματος με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται περίσσεια υγρού κυρίως στα κάτω άκρα. Το ίδιο συμβαίνει και από την πολύωρη ορθοστασία, όπου λόγω της βαρύτητας τα υγρά του σώματος κατακρατούνται στα πόδια.

Διατροφή: Μια δίαιτα πλούσια σε αλάτι και επεξεργασμένα τρόφιμα μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση υγρών, καθώς το νάτριο αναγκάζει το σώμα να συγκρατεί νερό, κάτι που μπορεί να προκαλέσει φουσκώματα και πρήξιμο. Επιπλέον, η χαμηλή πρόσληψη πρωτεϊνών μέσω της διατροφής, η συχνή κατανάλωση υδατανθράκων και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, είναι παράγοντες που αυξάνουν την κατακράτηση υγρών.

Τρόποι αντιμετώπισης της κατακράτησης υγρών

Για την ολιστική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που προκαλεί η κατακράτηση υγρών, είναι αρχικά απαραίτητο να αναγνωριστούν οι αιτίες που την προκαλούν. Εφόσον η κατακράτηση δεν οφείλεται σε κάποια παθολογική κατάσταση που χρήζει ιατρικής παρακολούθησης και καθοδήγησης, μπορεί να αντιμετωπιστεί με φυσικό τρόπο ακολουθώντας κάποιες από τις παρακάτω συμβουλές:

Αύξηση της ημερήσιας πρόσληψης σε νερό και κατανάλωση τροφών με φυσική διουρητική δράση, όπως το καρπούζι, το αγγούρι, οι φράουλες κλπ. Το νερό βοηθά στην αποβολή των περιττών υγρών από το σώμα. Στοχεύουμε να πίνουμε τουλάχιστον 8 ποτήρια νερό την ημέρα.

Κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε κάλιο και μαγνήσιο καθώς αυτά συμβάλλουν αποτελεσματικά στη μείωση των κατακρατήσεων και των περιττών υγρών από τον οργανισμό. Πιο συγκεκριμένα, το κάλιο συμβάλλει στην ισορροπία των υγρών, ενώ μελέτες έχουν αποδείξει ότι το μαγνήσιο συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου, όπως το φούσκωμα, οι κράμπες και τα πρηξίματα. Φυσικές πηγές καλίου είναι οι μπανάνες, οι σταφίδες, τα καρότα, η ντομάτα και τα αβοκάντο, ενώ τρόφιμα πλούσια σε μαγνήσιο είναι οι ξηροί καρποί, η μαύρη σοκολάτα και το σπανάκι.

Παρακολούθηση της κατανάλωσης αλατιού και ζάχαρης και μείωσή της στο ελάχιστο, εάν ξεπερνά τη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη από τον ΠΟΥ (λιγότερο από 5 g αλατιού/ημέρα, ενώ η ζάχαρη δεν πρέπει να ξεπερνά το 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης στους ενήλικες). Αποφεύγουμε σε κάθε περίπτωση τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα έτοιμα γεύματα και τα τρόφιμα που περιέχουν υψηλό ποσοστό νατρίου, όπως τα αλμυρά σνακ, τα τυριά, τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα και τα τρόφιμα που έχουν υποστεί επεξεργασία με αλάτι.

Ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες σε συνδυασμό με τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, όταν η καθημερινότητα δε μας επιτρέπει να τρεφόμαστε ολοκληρωμένα. Τα συμπληρώματα διατροφής συμβάλλουν:

Στην απέκκριση των ούρων: Τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν διουρητικά, όπως η καφεΐνη και το ιπποφαές, βοηθούν στην αύξηση της παραγωγής ούρων, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στην απομάκρυνση των περιττών υγρών από το σώμα.

Στη μείωση των επιπέδων νατρίου: Η υπερβολική κατανάλωση νατρίου μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση υγρών. Τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν κάλιο, μαγνήσιο ή βότανα όπως η πικραλίδα, βοηθούν στη μείωση των επιπέδων νατρίου στο σώμα.

Στη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος: Η μειωμένη κυκλοφορία του αίματος μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση υγρών. Τα συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν βιταμίνες Β ή ψευδάργυρο, μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος.

Αύξηση της πρόσληψης βιταμίνης Β6: Η βιταμίνη Β6 βοηθά στην αποβολή του νατρίου από το σώμα. Καλές πηγές βιταμίνης Β6 είναι τα τρόφιμα ολικής αλέσεως, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα όσπρια, τα ψάρια και τα πουλερικά.

Κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο: Το αλκοόλ είναι διουρητικό, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να προκαλέσει απώλεια υγρών. Ωστόσο, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση υγρών. Για να την αποφύγουμε είναι σημαντικό να πίνουμε άφθονο νερό όταν πίνουμε αλκοόλ.

Τακτική άσκηση και αποφυγή της πολύωρης ακινησίας, είτε σε όρθια είτε σε καθιστή θέση. Η σωματική δραστηριότητα βοηθά στην κυκλοφορία του αίματος και των υγρών στο σώμα, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της κατακράτησης υγρών. Στοχεύουμε τουλάχιστον σε 30λεπτή μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα την ημέρα.

Χρήση βοτάνων με διουρητική και αποτοξινωτική δράση, όπως το πράσινο τσάι, η σημύδα, η τσουκνίδα, ο ταραξάκος, το φραγκόσυκο, το σολιντάγκο, η λουίζα, ο μαϊντανός και το αγριοκυπάρισσο. Αυτά μπορούν να ληφθούν ως αφέψημα ή με τη μορφή συμπληρώματος διατροφής που εμπεριέχει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω βότανα. Ωστόσο, τονίζεται ότι η χρήση των βοτάνων πρέπει να γίνεται με μέτρο και σύνεση, για την αποφυγή ανεπιθύμητων καταστάσεων όπως η υπερβολική ούρηση, που οδηγεί σε αφυδάτωση.

*Heals tip 1: Για να βελτιώσουμε την κυκλοφορία του αίματος τοποθετούμε τα πόδια μας σε όρθια θέση ενώ δεν παραλείπουμε να κάνουμε ποδόλουτρο με κρύο νερό. Επίσης, αποφεύγουμε τα στενά ρούχα που περιορίζουν την κυκλοφορία.

*Heals tip 2: Εάν η κατακράτηση υγρών μας προκαλεί πόνο η δυσφορία μπορούμε να εφαρμόσουμε πάγο στην περιοχή που έχει πρηστεί ούτως ώστε να μειωθεί το πρήξιμο και ο πόνος.

Συμπέρασμα

Η κατακράτηση υγρών μπορεί να γίνει μια δυσάρεστη κατάσταση για όλους με συμπτώματα άκρως ενοχλητικά που δυσκολεύουν την καθημερινότητα μας. Ακολουθώντας τα παραπάνω βήματα με υπευθυνότητα και σύνεση μπορούμε να ζήσουμε τη ζωή που ονειρευόμαστε!