Κατάθλιψη: Πώς θα καταλάβω ότι έχω κατάθλιψη και πώς την αντιμετωπίζω;

Ποιες μορφές κατάθλιψης υπάρχουν;

Η κατάθλιψη είναι μία από τις κύριες νευρικές διαταραχές παγκοσμίως σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και λαμβάνει μορφή πανδημίας. Η συχνότητα στον πληθυσμό είναι 5-12% στους άνδρες και 10-25% στις γυναίκες. Στους 10 που πάσχουν από κατάθλιψη, οι 3 είναι άνδρες (33,0%) και οι 7 γυναίκες (67,0%). Παρακάτω παρουσιάζονται οι διάφορες μορφές της κατάθλιψης. 

- Μείζων καταθλιπτική διαταραχή: έντονα συμπτώματα που υπάρχουν καθημερινά για διάστημα τουλάχιστον δυο εβδομάδων και συνοδεύονται από αλλαγή στην προηγουμένη λειτουργικότητα του ατόμου.
- Άτυπη Κατάθλιψη: υπάρχει συναισθηματική αντίδραση σε ένα θετικό συμβάν, ωστόσο, χαρακτηρίζεται κυρίως από υπερευαισθησία στην κοινωνική κριτική και την απόρριψη, αύξηση του βάρους, υπερύπνια και βαριά άκρα.
- Δυσθυμία (επίμονη καταθλιπτική διαταραχή): καταθλιπτική διάθεση που διαρκεί τουλάχιστον δύο χρόνια.
- Περιγεννητική (επιλόχεια) καταθλιπτική διαταραχή: καταθλιπτική διαταραχή με έναρξη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά τον τοκετό.
- Ψυχωσική κατάθλιψη: βαριά καταθλιπτική διαταραχή που συνοδεύεται από κάποια μορφή ψυχωσικών συμπτωμάτων.
- Εποχιακή κατάθλιψη: ξεκινά τους χειμερινούς μήνες επηρεάζει περίπου το 2% του πληθυσμού και οφείλεται στην αλλαγή της θερμοκρασίας και τη μειωμένη ηλιοφάνεια

 
Πώς θα καταλάβω ότι έχω κατάθλιψη;

Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη μπορεί να μην το γνωρίζουν, βασανίζονται για μήνες ή χρόνια, περιμένοντας πολύ καιρό πριν αναζητήσουν κάποια θεραπεία ή μπορεί και να μην την αναζητήσουν ποτέ. Είναι πιθανό να μην συνειδητοποιήσουν τα σημάδια της κατάθλιψης, ή να ανησυχούν για τις προκαταλήψεις και την αρνητική στάση της κοινωνίας απέναντι σε κάποιον που χρειάζεται τέτοιου είδους θεραπεία. Τα άτομα με κατάθλιψη συχνά έρχονται αντιμέτωπα με το στίγμα που χαρακτηρίζει τους «ψυχικά ασθενείς» και τα διάφορα ταμπού. Το γεγονός αυτό, έχει ως αποτέλεσμα την άρνησή τους να αναζητήσουν βοήθεια στα πρώιμα στάδια της κατάθλιψης, όπου τα θέματα αυτά είναι πιο απλά να αντιμετωπιστούν. 

Αν νιώθετε ότι κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα επιμένουν για εβδομάδες και εκδηλώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας, τότε θα πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό. Ένας ασθενής που παρουσιάζει κατάθλιψη μπορεί να εμφανίσει ψυχικά, διανοητικά αλλά και σωματικά συμπτώματα, όπως:

 - Έντονα αρνητική και μελαγχολική διάθεση. Αυτό ίσως αποτελεί και το σημαντικότερο σύμπτωμα της κατάθλιψης. Είναι πιθανό επίσης να αναδύονται άλλες συναισθηματικές καταστάσεις όπως το έντονο άγχος, ο θυμός, η αδιαφορία ή ακόμη και η άρνηση οποιασδήποτε αρνητικής συναισθηματικής κατάστασης.

 - Ανηδονία. Ή αλλιώς καμία ευχαρίστηση. Αυτό σημαίνει ότι τίποτα απ’ ό,τι μέχρι τώρα μας ευχαριστούσε δεν μας δίνει πλέον χαρά. Καθόλου τυχαία μια από τις ερωτήσεις που περιλαμβάνουν τα επίσημα τεστ διάγνωσης της κατάθλιψης είναι το αν κατά τη διάρκεια των δυο τελευταίων εβδομάδων έχει μειωθεί το ενδιαφέρον ή η ευχαρίστηση που παίρνουμε από τις καθημερινές μας ασχολίες.

 - Αϋπνία. Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι το 75% των ατόμων με κατάθλιψη παρουσιάζουν αυπνία και διαταραχές ύπνου. Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η καθυστερημένη έλευση του ύπνου, οι συχνές αφυπνίσεις ή το αθέλητο ξύπνημα πολύ νωρίς το πρωί. 

 - Διαταραχές της όρεξης. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη μπορεί να χάσουν την όρεξή τους γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια βάρους. Μερικοί άνθρωποι ωστόσο, προστρέχουν στο φαγητό ως μέσο παρηγοριάς και ανακούφισης από τη μοναξιά και τα αρνητικά συναισθήματα.

 - Διαρκής κούραση. Η διαρκής αίσθηση εξάντλησης, μια μόνιμη κούραση που πολλοί την περιγράφουν σαν απώλεια ενέργειας, συχνά χαρακτηρίζει τον καταθλιπτικό ο οποίος μπορεί και να λέει ότι αισθάνεται διαρκώς κουρασμένος.

 - Πολλές ενοχές. Για τους πάσχοντες από κατάθλιψη οι ενοχές ξεπερνούν κάθε λογικό όριο. Ο πάσχων θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο για το παραμικρό που του συμβαίνει, μερικές φορές και για όσα συμβαίνουν στη ζωή των ανθρώπων που βρίσκονται στο κοντινό του περιβάλλον. Νιώθει ανάξιος, βαθιά (και υπερβολικά) ενοχικός και με χαμηλή αυτοεκτίμηση.

 - Σωματικά συμπτώματα. Η κατάθλιψη αποτελεί συναγερμό και για το σώμα. Συχνά μάλιστα τα σωματικά συμπτώματα είναι αυτά που θορυβούν τον πάσχοντα και τον στρέφουν πρώτα στον καρδιολόγο, τον γαστρεντερολόγο ή τον πνευμονολόγο. Στα σωματικά συμπτώματα περιλαμβάνονται ο πονοκέφαλοι, οι πεπτικές διαταραχές, οι ανεξήγητοι πόνοι, αλλά και η δύσπνοια και το βάρος στο στήθος.

Πώς μπορώ να απαλλαχθώ από τις καταθλιπτικές σκέψεις;

Η εφαρμογή ενός τακτικού προγράμματος άσκησης, μιας πιο ισορροπημένης διατροφής και επαρκών ωρών ύπνου, πάντα αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία χτίζουμε μια ήρεμη καθημερινότητα με ουσιαστικά καλή διάθεση. Η θεραπευτική αντιμετώπισης της κατάθλιψης εξαρτάται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και από τις προτιμήσεις του ασθενούς. Συζητήστε με τους πιο κοντινούς σας ανθρώπους. Όσο δύσκολο κι αν σας φαίνεται, αρχίστε να μιλάτε ανοιχτά για τα συναισθήματά σας. Όσο περισσότερο θα τα εξωτερικεύετε, τόσο περισσότερο θα τα εκλογικεύετε και θα τα διαχειρίζεστε καλύτερα. 

1) Βρείτε κάτι να αποσπάσει την προσοχή σας. Το μυαλό μπορεί να εστιάζει σε ένα πράγμα κάθε φορά. Αντί, λοιπόν, να είστε κλεισμένοι στο δωμάτιό σας και να αισθάνεστε δυστυχισμένοι, δηλώσετε εθελοντής σε κάποιο κοινωνικό πρόγραμμα που θα ωφελεί πολλούς ανθρώπους. Να θυμάστε πως όταν γινόμαστε χρήσιμοι στους άλλους, αφενός το μυαλό μας «ξεχνάει» τις αρνητικές σκέψεις διότι έχει κάτι καλύτερο να απασχοληθεί, αφετέρου νιώθουμε καλύτερα για τον εαυτό μας επειδή προσφέρουμε κάτι

2) Αντικαταθλιπτικά και αγχολυτικά φάρμακα: Ασθενείς με βαριά κατάθλιψη ή αγχώδη κατάθλιψη, μπορεί να χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή για ένα διάστημα. 

3) Ψυχοθεραπεία: Πλέον αποτελεί τη σύγχρονη μέθοδο θεραπείας, σε συνδυασμό με την αντικαταθλιπτική αγωγή. Μέσω της ψυχοθεραπείας ο άνθρωπος μπορεί να αντιμετωπίσει τα αδιέξοδα που βιώνει, να βελτιώσει τη σχέση με τον εαυτό του και τους γύρω του. Μελέτες έχουν αποδείξει την αξία της ψυχοθεραπείας και πως έχει μεγαλύτερα οφέλη μακροπρόθεσμα, σε σχέση με την αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

4) Φυσικές Μέθοδοι: Για όσους αναζητούν θεραπεία για την κατάθλιψη χωρίς φάρμακα με φυσικό τρόπο, εκτός της ψυχοθεραπείας, λύσεις προσφέρουν το EMDR, η ομοιοπαθητική και ο βελονισμός, φυσικές μέθοδοι που μπορούν να βοηθήσουν εξαιρετικά, στα χέρια ενός πραγματικά καταρτισμένου και έμπειρου ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή.

5) Συμπληρώματα Διατροφής: Οι έρευνες δείχνουν ότι ορισμένα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να έχουν αντί-καταθλιπτικές επιδράσεις. Η 5-υδροξυτρυπτοφάνη για παράδειγαμα ή αλλιώς το 5-ΗΤΡ είναι ένα παράγωγο του αμινοξέος «τρυπτοφάνη», το οποίο μετατρέπεται σε σεροτονίνη στο σώμα σας, γεγονός που προάγει το αίσθημα της πνευματικής ευεξίας στον εγκέφαλο μας. Σχετική έρευνα έχει δείξει ότι μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ή υποτροπής της κλινικής κατάθλιψης. 

Όλες οι παραπάνω μέθοδοι μπορούν να συνδυαστούν με σκοπό να ενισχύσουν την αντικαταθλιπτική θεραπεία.

Πηγές

1. Kell, G., Rao, A., Beccaria, G., Clayton, P., Inarejos-García, A. M., & Prodanov, M. (2017). affron ® a novel saffron extract ( Crocus sativus L .) improves mood in healthy adults over 4 weeks in a double-blind, parallel, randomized, placebo-controlled clinical trial. Complementary Therapies in Medicine, 33, 58–64. doi:10.1016/j.ctim.2017.06.00
2. Purpura, M., Lowery, R. P., Wilson, J. M., Mannan, H., Münch, G., & Razmovski-Naumovski, V. (2017). Analysis of different innovative formulations of curcumin for improved relative oral bioavailability in human subjects. European Journal of Nutrition, 57(3), 929–938. doi:10.1007/s00394-016-1376-9Lopresti, A. L., Smith, S. J., Hood, S. D., & Drummond, P. D. (2019). Efficacy of a standardised saffron extract (affron®) as an add-on to antidepressant medication for the treatment of persistent depressive symptoms in adults: A randomised, double-blind, placebo-controlled study. Journal of Psychopharmacology, 026988111986770. doi:10.1177/0269881119867703
3. https://www.onmed.gr/ygeia-psyhikh/story/367877/katathlipsi-10-tropoi-na-tin-katapolemisete
4. https://www.therapia.gr/psychiatry/katathlipsi